Vitamin D, aynı zamanda “güneş vitamini” olarak da bilinir. Bir hormon ve güçlü bir antioksidandır. Yaşlanmayla birlikte sentezi de azalmaktadır. Kemik sağlığı, kalsiyum metabolizması için olmazsa olmazdır. Aynı zamanda bağışıklık sistemimizin sağlıklı çalışması, kas sağlığı ve beyin gelişimi için de önemli rol oynamaktadır. Vitamin D eksikliğinin bazı sistemik organ kanserlerine yol açtığı bildirilmiştir.
Temel kaynağı güneş ışınlarıdır; geri kalan miktarını da Vitamin D içeren besinler ya da beslenme desteği olarak alabiliriz. Besinlerle alınan vitamin D’ nin ihtiyacın toplam % 20’sini karşıladığı bilinmektedir. Serum vitamin D seviyelerinin 25 nmol/I’nın altında olması eksiklik, 25-50 nmol/I arasında olması yetersizlik anlamına gelmektedir. Normal seviyenin 50-75 nmol/I veya üzerinde olması istenmektedir. Ancak yalnızca güneş yoluyla bu en üst seviyelerin üzerinde olması çok mümkün değildir.
Güneş maruziyeti ile vitamin D sentezini etkileyen faktörler değişiklik gösterir. Güneşe maruz kalınan zaman, gün içindeki maruziyet zamanı, mevsim, deri tipi/rengi, çoğrafik bölge/enlem/yükseklik, giyinme alışkanlığı, güneşe açık bırakılan deri bölgesi gibi. Vitamin D sentezinin en yüksek seviyede olduğu saatler UV maruziyetinin ve güneş yanığı riskinin yüksek olduğu öğle saatleridir. Yaz aylarında dünyaya ulaşan UV miktarı kış aylarına göre çok fazladır. Kış aylarında dünyaya vitamin D üretimini sağlayacak kadar yeterli miktarda UV ulaşmamakta, sağlıklı kişilerde dahi kışın vitamin D eksikliği görülebilmektedir. Koyu renkli kişilerde melanin pigmenti daha yoğun UV ışınını absorbe edeceğinden daha az vitamin D sentezi olur. Aynı miktarda vitamin D sentezi için açık tenlilere göre 6 kat daha uzun süre güneşte kalmaları gereklidir. Giyecekler vitamin D sentezini azaltmaktadır. Özellikle siyah ve sık dokumalı giysiler vitamin D sentezini tamamen bloke ederler.
Günlük vitamin D ihtiyacımız…
Güneşten tamamen kaçınanlarda günde 1000 ünite vitamin D desteği ürünler..
Haftada birkaç gün kontrollu güneş maruziyeti (Açık tenli kişiler için, haftada 2-3 gün, Temmuz ayı gün ortasında el, kol, ve yüzü açıkta bırakacak şekilde 5 dakika güneşe maruziyet günlük vitamin D ihtiyacını karşılayabilmektedir. Bir başka açıklamayla tesadüfi güneş maruziyeti ile yeterince sentezlenebilir), vitamin D’den zengin diyet (yoğunlaştırılmış süt, süt ürünleri, balık, mantar vb)…
Kontrollu güneş maruziyeti ve elli yaşından genç hastalarda günlük 200 IU, 50-70 yaş arası 400 IU, 70 yaş üstü hastalarda 600 IU vitamin D desteği yeterlidir.
Güneşten koruyucuların kullanımı ile deri kanserden korunma hedeflenmeli. Korunmasız güneş maruziyeti insanlara değil, çiçeklere bırakılmalıdır.
Vitamin D, güneşten değil, beslenme ve besin desteği tabletlerle alınmalıdır.
Ayrıca D vitamini sentezini uyarmak için, günlük sadece birkaç dakika güneşe maruz kalmak yeterlidir.
